Relationships in 20th and 21st Century Theatre

1. Międzynarodowa, interdyscyplinarna konferencja naukowa

dla doktorantów i młodych naukowców

Relacje międzyludzkie na scenie XX. i XXI. w.

Kraków, 21.02. - 22.02.2019

Konferencja Filologii Germańskiej Instytutu Neofilologii Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie we współpracy z Wydziałem Kulturoznawstwa Uniwersytetu Technicznego w Dortmund.

Rola i zachowanie postaci na scenie jest od wieków ważnym punktem zainteresowania w dramatach i sztukach teatralnych. Scena tworzy rodzaj areny, na której ważą się losy międzyludzkich zależności społecznych i politycznych. Utarte konwencje mogą być przełamywane i na nowo formułowane.

Twórczość literacka stanowi bardzo szerokie spektrum możliwości prezentacji, w literaturze tematyzowane są związki hetero- i homosexualne, przyjaźnie, pary w sytuacji różnych zależności względem siebie jak i czyste wspólnoty ludzi w różnych kontekstach współistnienia. Takie konstelacje są jednocześnie rzadko statyczne, lecz podlegają często drastycznych zmianom w ciągu całego tekstu.

Teksty dramatyczne i praktyka teatralna konstytuują pojedyncze charaktery jako elementy wspólnoty postaci. Szczególne znaczenie mają tutaj dwie płaszczyzny: charakterystyka i koncepcja postaci. Manfred Pfister rozumie pod pojęciem koncepcji postaci model antropologiczny, zgodnie z którym postaci dramatu sa fikcjonalizowane i przedstawiane przy pomocy środków teatralnych.

W dramacie klasycznym mowa postaci jest podstawową formą językową. Przy tym relacja akcji do dialogu jest dialektyczna, dialog dramatyczny natomiast, według Luigi Pirandello, jest akcją mówioną. Obok tekstów XX. i XXI wieku, które zakorzenione są w dramacie klasycznym i tym samym ukazują dialog jako podstawowy element struktury, wykształciła się od lat 80tych XX. wieku postdramatyczna forma teatru, która zrywa z formą dialogową (Hans-Thies Lehmann). Postaci dramatu nie rozmawiają już ze sobą, tylko formułują, jak u Elfriede Jelinek „Sprachflächen”, które nie muszą być skierowane do żadnego konkretnego adresata.

Jednakże można spotkać również w dramacie postdramatycznym zależności, które w różny sposób poddają krytyce społeczeństwo jako całość i dyskutują nad różnymi formami ludzkiego współistnienia.

Celem konferencji jest dokonanie analizy literackiej  - w formie referatu lub plakatu - relacji międzyludzkich w polskich, niemieckich i angielskich sztukach teatralnych XX. i XXI. wieku. Przy czym uwzględnione mogą zostać zarówno teksty dramatów literackich jak i ich konkretne realizacje sceniczne, aby unaocznić szeroki obraz relacji międzyludzkich w teatrze.

Konferencja odbędzie się w trzech językach: polskim, niemieckim i angielskim. Organizatorzy planują odpowiednie tematyczne i jednojęzykowe sekcje.

Zwracamy się z prośbą do literaturoznawców, teatrologów, jak i medioznawców, filozofów, językoznawców, aktorów, dramaturgów i dyscypliny pokrewne o nadsyłanie propozycji referatów lub plakatów do 20. grudnia 2018 roku na podane poniżej adresy mailowe.

Decyzję o przyjęciu abstraktu organizatorzy podejmą do 14 dni. Referaty powinny nie trwać dłużej jak 20 min. Opłata konferencyjna wynosi 400 PLN. Planowana jest publikacja monografii.

Dr.  Agata Mirecka, mirecka@up.krakow.pl

Pädagogische Universität Krakau

Dr.  Natalia Fuhry, natalia.fuhry@tu-dortmund.de

Technische Universität Dortmund

1. Internationale, interdisziplinäre wissenschaftliche

Tagung für DoktorandInnen und junge WissenschaftlerInnen

Paarbeziehungen auf der Bühne des 20. und 21. Jahrhunderts

Kraków, 21.02. und 22.02.2019

Eine Tagung der Abteilung für Deutsche Philologie der Pädagogischen Universität Kraków in Kooperation mit der Fakultät für Kulturwissenschaften der Technischen Universität Dortmund

Das Verhandeln von Geschlechterrollen ist seit Jahrhunderten ein wichtiges Sujet im Theater. Die Bühne bildet dabei einen Schauplatz, auf dem gesellschaftliche und politische Regeln des menschlichen Miteinanders durchgespielt, gebrochen und neu formuliert werden können. Die literarischen Ausgestaltungen können dabei eine große Variationsbreite einnehmen, indem Texte beispielswiese hetero- und homosexuelle Paare, Freundschaften, Paare in unterschiedlichen Abhängigkeitsbeziehungen sowie reine Nutzgemeinschaften thematisieren. Gleichzeitig sind solche Konstellationen selten statisch, sondern teils drastischen Veränderungen im Verlauf der Texte unterzogen.

Dramentexte und Theaterpraxis konstruieren einzelne Charaktere als Teile von Figurenkonstellationen. Hierbei sind vor allem zwei Ebenen von Bedeutung: die Figurencharakterisierung und die Figurenkonzeption. Unter Figurenkonzeption versteht Manfred Pfister das anthropologische Modell, gemäß dessen die Figuren fiktionalisiert und mit theatralen Mitteln dargestellt werden. Im klassischen Drama ist die Figurenrede nach Pfister die sprachliche Grundform dramatischer Texte. Dabei ist das Verhältnis von Handlung und Dialog dialektisch, der dramatische Dialog gemäß Luigi Pirandello gesprochene Handlung. Der Dramatiker Friedrich Dürrenmatt meinte: „Muss der Dialog aus einer Situation entstehen, so muss er in eine Situation führen, in eine andere freilich. Der dramatische Dialog bewirkt: ein Handeln, ein Erleiden, eine neue Situation, aus der ein neuer Dialog entsteht usw.“

Neben den Texten des 20. und 21. Jahrhunderts, die ihre Wurzeln im klassischen Drama haben und somit den Dialog als primäres Strukturmerkmal aufweisen, hat sich seit den 1980er Jahren die postdramatische Form des Theaters herausgebildet, die mit der dialogischen Form bricht (Hans-Thies Lehmann). Figuren sprechen nicht mehr miteinander, sondern formulieren etwa wie bei Elfriede Jelinek „Sprechflächen“, die an keinen konkreten Adressaten gerichtet sein müssen. Dennoch finden sich auch im postdramatischen Theater Paarkonstellationen, die auf unterschiedliche Weise Kritik an der sozialen Welt nehmen und verschiedenste Formen des menschlichen Miteinanders zur Diskussion stellen.

Ziel der Tagung ist es, Paarbeziehungen in polnischen, deutschen und englischen Theaterstücken des 20. und 21. Jahrhunderts in Referaten zu analysieren. Dabei können sowohl Paarkonstellationen im Dramentext als auch in konkreten Bühnenrealisierungen untersucht werden, um ein breites Bild menschlicher Beziehungen im Theater aufzuzeigen.

Die Tagung wird in drei Sprachen stattfinden: Polnisch, Deutsch und Englisch. Die Organisatorinnen planen entsprechende thematische und einsprachige Sektionen (Dolmetschen kommt auch in Frage).

Wir bitten um Beiträge junger Literatur- und TheaterwissenschaftlerInnen, gern auch aus angrenzenden Disziplinen wie Medienwissenschaft, Philosophie, Sprachwissenschaft oder Bewegungsforschung.

Wir laden Sie ein, Ihr Exposé bis zum 20. Dezember 2018 an die untenstehenden Mailadressen zu senden. Ein Anspruch auf Teilnahme besteht nicht; die Bestätigung der Annahme Ihres Exposés erfolgt innerhalb von 14 Tagen. Einzelne Vorträge sollten eine Dauer von 20 Minuten nicht überschreiten. Der Konferenzbeitrag beträgt 400 PLN (100 EUR). Die Publikation der Konferenzbeiträge ist geplant.

Dr.  Agata Mirecka, mirecka@up.krakow.pl

Pädagogische Universität Krakau

Dr.  Natalia Fuhry, natalia.fuhry@tu-dortmund.de

Technische Universität Dortmund

First international, interdisciplinary

conference for PhD students and young scholars

Relationships in 20^th and 21^st Century Theatre

Kraków, 21-22 February, 2019

A cooperation between the German department of the Pedagogical University of Cracow nd the Institute of English and American Studies of TU Dortmund University.

For centuries traditional gender roles have been negotiated on theatre stages. They  are being affirmed, questioned or deconstructed. The theatrical depiction of relationships ranges from hetero- to homosexual couples, across friendships and symbiotic constellations to one-sided love and marriages with an unequal power balance. Moreover, relationships are rarely static, but can undergo profound changes throughout a play.

The analysis of relationships tends to focus on characters which, as the dramatis personae, are constituted in terms of “characterization” and “construction”. Manfred Pfister describes “construction” as predominantly created by way of dialogues and monologues – the basic form of communication in traditional dramatic texts. The relation between plot and dialogue is dialectic, which means speech is spoken plot, as Luigi Pirandello argues.

Many texts follow the rules of classical drama, but others stand in the post-dramatic tradition which came up in the late 20^th century. According to Hans-Thies Lehmann, post-dramatic plays violate the traditional dialogical structure; their characters tend not to speak with each other. Rather their speech forms “Sprachflächen” (Elfriede Jelinek), which do not have a specific addressee but still can establish relationships.

The conference will have a closer look on relationships in Polish, German and English plays of the 20^th and 21^st centuries. Not only dramatic literature but also theatre productions can be analyzed in presentations /posters of up to 20 minutes.

The conference will be held in Polish, German and English; corresponding language sections are planned.

We want to kindly invite young scholars from literary, theatre and performance studies as well as similar disciplines such as cultural studies, philosophy and linguistics.

Please submit your exposé by 20 December. Confirmations will be sent out within two weeks. The conference fee will be 400 PLN (100 EUR). We intend to publish the presentations.

Dr. Agata Mirecka, mirecka@up.krakow.pl

Pädagogische Universität Krakau

Dr. Natalia Fuhry, natalia.fuhry@tu-dortmund.de

Technische Universität Dortmund